Odwój
m (→Podwójna cyrkulacja w odwoju) |
m (→Zobacz także) |
||
| (Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Odwój''' (ang. ''hole'' w znaczeniu ''dziura'', ''towback'' w znaczeniu wracającej wody, ''stopper'', niem. ''Walze''). Miejsce na rzece, za [[próg|progiem]], w którym woda tworzy walec, i jej część przy powierzchni wraca w górę rzeki. Istnieją dwa rodzaje odwojów: o płytkiej oraz o głębokiej cyrkulacji. | '''Odwój''' (ang. ''hole'' w znaczeniu ''dziura'', ''towback'' w znaczeniu wracającej wody, ''stopper'', niem. ''Walze''). Miejsce na rzece, za [[próg|progiem]], w którym woda tworzy walec, i jej część przy powierzchni wraca w górę rzeki. Istnieją dwa rodzaje odwojów: o płytkiej oraz o głębokiej cyrkulacji. | ||
| − | + | Pływając [[Próg|progi]] za którymi tworzą się mocne [[Odwój|odwoje]], dobrze jest stosować technikę [[Boof]]a. | |
| − | + | ||
| − | == Odwój o głębokiej cyrkulacji == | + | == Rodzaje odwojów == |
| − | Z odwoju o głębokiej cyrkulacji (ang. ''deep re-circulating'') woda wypływa głęboko, i bardzo często odległość, z jakiej wraca woda jest duża. Odwoje takie tworzą się | + | |
| + | |||
| + | === Odwój o płytkiej cyrkulacji === | ||
| + | W odwojach o płytkiej cyrkulacji (ang. ''surface stopper'') woda wypływająca z odwoju znajduje się stosunkowo płytko, praktycznie tuż pod powierzchnią. Taki [[odwój]] może zatrzymać kajakarza lub go wywrócić, natomiast praktycznie zaraz po wywrotce, kajakarz zostaje z odwoju "wyciągnięty" przez wypływającą wodę. Odwoje o płytkiej cyrkulacji są także nazywane '''stoperami'''. | ||
| + | [[Image:Odwój o płytkiej cyrkulacji - rzeka Białka.JPG|thumb|none|300px|Odwój o płytkiej cyrkulacji - [[Białka]]]] | ||
| + | |||
| + | === Odwój o głębokiej cyrkulacji === | ||
| + | {{YouTube|SpbupiVmcBI|Kajakarz w odwoju o głębokiej cyrkulacji - Białka przed Czarną Górą (2009 r.)}} | ||
| + | Z odwoju o głębokiej cyrkulacji (ang. ''deep re-circulating'', ''hydraulic'') woda wypływa głęboko, i bardzo często odległość, z jakiej wraca woda jest duża. Odwoje takie tworzą się | ||
za regularnymi [[próg|progami]] i są bardzo niebezpieczne dla kajakarza. | za regularnymi [[próg|progami]] i są bardzo niebezpieczne dla kajakarza. | ||
Szczególnie niebezpieczne są odwoje występujące za [[Sztuczny próg|sztucznymi progami]], gdyż są bardzo regularne. Odwoje występujące za sztucznymi progami nawet o niewielkiej wysokości są bardzo mocne. | Szczególnie niebezpieczne są odwoje występujące za [[Sztuczny próg|sztucznymi progami]], gdyż są bardzo regularne. Odwoje występujące za sztucznymi progami nawet o niewielkiej wysokości są bardzo mocne. | ||
| + | [[Image:Odwój o głębokiej cyrkulacji - rzeka Kamienna.JPG|thumb|none|300px|Odwój o głębokiej cyrkulacji - "Sabałowy odwój", [[Kamienna]]]] | ||
| − | == Odwój skośny == | + | === Odwój skośny === |
W przypadku gdy odwój (czy to o płytkiej, czy o głębokiej cyrkulacji) nie jest ustawiony prostopadle do linii nurtu, a pod pewnym kątem, | W przypadku gdy odwój (czy to o płytkiej, czy o głębokiej cyrkulacji) nie jest ustawiony prostopadle do linii nurtu, a pod pewnym kątem, | ||
mówimy że jest to odwój skośny. Kajakarz ustawiony w takim odwoju bokiem jest przesuwany przez wodę w tą stronę, która znajduje się | mówimy że jest to odwój skośny. Kajakarz ustawiony w takim odwoju bokiem jest przesuwany przez wodę w tą stronę, która znajduje się | ||
w dole rzeki, dzięki czemu dużo łatwiej taki odwój opuścić. | w dole rzeki, dzięki czemu dużo łatwiej taki odwój opuścić. | ||
| + | [[Image:Odwój skośny.JPG|thumb|none|300px|Odwój skośny - [[Wełtawa]]]] | ||
| − | == Odwoje uśmiechnięte i smutne == | + | === Odwoje uśmiechnięte i smutne === |
| − | + | ||
| − | == Podwójna cyrkulacja w odwoju == | + | '''Odwój uśmiechnięty''' to taki, który patrząc z góry rzeki ma kształt uśmiechu (łuku z ramionami zwróconymi w dół rzeki). W takim odwoju woda cyrkuluje tak, że jest "karmiona" w dół rzeki do ramion łuku, gdzie odwój zwykle jest płytszy i słabszy, lub wręcz występują języki wypływającej wody. Taki odwój jest stosunkowo bezpieczny dla kajakarza i pływaka, gdyż można z niego wypłynąć i czasami sam w tym pomaga "wypluwając" bokiem. |
| + | |||
| + | '''Odwój smutny''' to taki, który patrząc z góry rzeki ma kształt odwróconego uśmiechu (smutnej buźki). W takim odwoju woda "karmiona" jest z ramion odwoju w dół rzeki do środka odwoju, gdzie odwój jest najmocniejszy. Taki odwój jest bardzo niebezpieczny, gdyż bardzo trudno się z niego wywiosłować, a w razie kabiny pływak trzymany jest na środku odwoju. | ||
| + | |||
| + | === Podwójna cyrkulacja w odwoju === | ||
Niektóre odwoje tworzą się za progami, które są także podmyte od strony odwoju. Może to spowodować bardzo niebezpieczne zjawisko podwójnej cyrkulacji (ang. ''double re-circulating'') - z jednej strony woda cyrkuluje w nim jak w normalnym [[#Odwój o głębokiej cyrkulacji|odwoju o głębokiej cyrkulacji]], a z drugiej, od strony podmytej skały, pojawia się dodatkowa cyrkulacja, która może spowodować wciśnięcie kajakarza pod podmytą skałę. | Niektóre odwoje tworzą się za progami, które są także podmyte od strony odwoju. Może to spowodować bardzo niebezpieczne zjawisko podwójnej cyrkulacji (ang. ''double re-circulating'') - z jednej strony woda cyrkuluje w nim jak w normalnym [[#Odwój o głębokiej cyrkulacji|odwoju o głębokiej cyrkulacji]], a z drugiej, od strony podmytej skały, pojawia się dodatkowa cyrkulacja, która może spowodować wciśnięcie kajakarza pod podmytą skałę. | ||
| Linia 25: | Linia 37: | ||
[[podpórka|podpórki]] po drugiej stronie (w dół rzeki). | [[podpórka|podpórki]] po drugiej stronie (w dół rzeki). | ||
| − | Najbardziej praktyczną podpórką w odwoju jest [[niska podpórka]], ze względu na fakt, iż pozwala ona na manewrowanie wiosłem. Założenie [[ | + | Najbardziej praktyczną podpórką w odwoju jest [[niska podpórka]], ze względu na fakt, iż pozwala ona na manewrowanie wiosłem. Założenie [[Głęboka podpórka|głębokiej podpórki]] powoduje, iż wiosło zostaje unieruchomione pod wodą i kajakarz nie jest w stanie robić nic więcej, niż utrzymanie przechyłu, aż do momentu opadnięcia z sił. |
| + | |||
| + | [[Image:Untertalbachklamm - Podkowa - Koza.jpg|thumb|none|400px|Kajakarz stojący bokiem w odwoju o głębokiej cyrkulacji, [[Untertalbach]], Austria]] | ||
=== Wyjście z odwoju === | === Wyjście z odwoju === | ||
| Linia 34: | Linia 48: | ||
== Pomoc osobie w odwoju == | == Pomoc osobie w odwoju == | ||
| + | |||
| + | |||
| + | === Pomoc kajakarzowi === | ||
| + | Gdy kajakarz znajduje się w silnym odwoju, na prawidłowym [[przechył|przechyle]], często nie ma co czekać, aż się wykabinuje i warto mu pomóc zanim opadnie z sił. | ||
| + | Można to zrobić w następujący sposób: | ||
| + | * Podanie [[Rzutka|rzutki]], | ||
| + | * Podanie dziobu/rufy [[kajak]]a, | ||
| + | * [[Człowiek żaba]]. | ||
| + | |||
| + | === Pomoc pływakowi === | ||
| + | Po kabinie zdaża się, że pływak zostaje wciśnięty pod wodę i wypłynie już poniżej odwoju. Jednakże w przypadku silnych odwojów może zostać w odwoju | ||
| + | i należy być w stanie pomóc mu się wydostać. Można to zrobić na wiele sposobów, z czego podstawowe to: | ||
| + | * '''Rzut [[Rzutka|rzutką]]'''. Na brzegu na linii odwoju ustawiamy osobę z [[rzutka|rzutką]], która (po nawiązaniu kontaktu z pływakiem) rzuca mu linę i wyciąga go z odwoju (najczęściej ściągając go po linii odwoju). Jest to zdecydowanie najpopularniejsza metoda. | ||
| + | * '''[[Człowiek Żaba]]''', ostawiony na linii odwoju, skaczący po pływaka (lub po kajak, jeśli pływak jest już bezpieczny na brzegu). Metoda stosowana dość często w przypadku mocnych odwojów. | ||
| + | [[Image:Człowiek Żaba Kamienna Kibel.jpg|thumb|none|400px|Człowiek Żaba wyciągający kajak z odwoju o głębokiej cyrkulacji - [[Kamienna]], Kibel]] | ||
| + | * '''Rozciągnięcie rzutki w poprzek rzeki''' przez dwie osoby stojące na przeciwległych brzegach. Metoda ta może być zastosowana w miejscu, gdzie jest łatwy dostęp do rzeki na obu brzegach i rzeka jest wystarczająco wąska. Ta metoda pozwala na łatwe podanie pływakowi liny. '''Uwaga''': przed akcją należy uzgodnić, która osoba puszcza linę! | ||
| + | * '''Podanie kajaka''', polega na podaniu pływakowi kajaka uwiązanego na linie. Można ją zastosować gdy pływak jest stosunkowo blisko brzegu. | ||
| + | * '''Łańcuch łodzi''', polega na połączeniu kajaków (z siedzącymi w nich kajakarzami) poniżej odwoju (np. patentami holowniczymi), i podanie dziobu kajaka przez pierwszego kajakarza. Metoda zajmująca dużo czasu na przygotowanie i wymagająca spokojnej wody poniżej odwoju. Rzadko stosowana. | ||
| + | * '''Oczekiwanie poniżej odwoju'''. Metoda stosowana w przypadkach gdy nie ma innych możliwości asekuracji, lub gdy odwój nie jest zbyt silny. Kajakarz oczekuje w kajaku poniżej odwoju, aby - w przypadku kabiny drugiego kajakarza w odwoju - wyłowić pływaka, | ||
| + | * '''Podanie dziobu/rufy kajaka''' przez kajakarza. Metoda może być stosowana w przypadku niewielkich odwojów. Niesie za sobą duże ryzyko dla ratującego (może zostać wciągnięty od odwoju). Aby zwiększyć bezpieczeństwo ratownika, można przywiązać kajak ratownika za [[cumka|cumkę]] do [[rzutka|rzutki]] - wymaga to kolejnego ratownika trzymającego [[rzutka|rzutkę]]. | ||
| + | |||
| + | W praktyce w większości przypadków stosowane są dwie pierwsze metody. | ||
| + | |||
| + | W przypadku wyciągania sprzętu z odwoju, pozostaje użycie metody '''[[Człowiek Żaba]]''', lub '''Oczekiwanie poniżej odwoju'''. | ||
== Zobacz także == | == Zobacz także == | ||
* [[Próg]], | * [[Próg]], | ||
| − | * [[Sztuczny próg]]. | + | * [[Sztuczny próg]], |
| + | * [[Slajd]], | ||
| + | * [[Wodospad]], | ||
| + | * [[Boof]]. | ||
| + | == Linki zewnętrzne == | ||
| + | * http://pl.youtube.com/watch?v=LeL0sr0NbTM&NR=1 Symulacja odwoju o głębokiej cyrkulacji, | ||
| + | * http://www.youtube.com/watch?v=xE5N52V3IRk Filmik pokazujący, jak NIE NALEŻY pływać, asekurować, i pomagać w odwoju. | ||
| + | * http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/progi-js/ Sztuczne progi na kajak.org.pl (Jacek Starzyński) | ||
| + | * http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/progi-ak/ Sztuczne progi na kajak.org.pl (Adam Kaczyński) | ||
| + | * http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/kajakiembezpiecznie.pdf Kajakiem Bezpiecznie (Jacek Starzyński, Piotr Darkowski) | ||
| + | * http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/dunajec2002/ Opis wypadku na sztucznym progiem na Dunajcu w Nowym Targu, 23 lipca 2002 r. (Jacek Starzyński) | ||
{{stub}} | {{stub}} | ||
{{photo}} | {{photo}} | ||
| − | + | ||
[[Kategoria:Bezpieczeństwo]] | [[Kategoria:Bezpieczeństwo]] | ||
[[Kategoria:Locja]] | [[Kategoria:Locja]] | ||
Aktualna wersja na dzień 01:58, 26 lut 2012
Odwój (ang. hole w znaczeniu dziura, towback w znaczeniu wracającej wody, stopper, niem. Walze). Miejsce na rzece, za progiem, w którym woda tworzy walec, i jej część przy powierzchni wraca w górę rzeki. Istnieją dwa rodzaje odwojów: o płytkiej oraz o głębokiej cyrkulacji.
Pływając progi za którymi tworzą się mocne odwoje, dobrze jest stosować technikę Boofa.
Spis treści |
Rodzaje odwojów
Odwój o płytkiej cyrkulacji
W odwojach o płytkiej cyrkulacji (ang. surface stopper) woda wypływająca z odwoju znajduje się stosunkowo płytko, praktycznie tuż pod powierzchnią. Taki odwój może zatrzymać kajakarza lub go wywrócić, natomiast praktycznie zaraz po wywrotce, kajakarz zostaje z odwoju "wyciągnięty" przez wypływającą wodę. Odwoje o płytkiej cyrkulacji są także nazywane stoperami.
Odwój o głębokiej cyrkulacji
Z odwoju o głębokiej cyrkulacji (ang. deep re-circulating, hydraulic) woda wypływa głęboko, i bardzo często odległość, z jakiej wraca woda jest duża. Odwoje takie tworzą się za regularnymi progami i są bardzo niebezpieczne dla kajakarza.
Szczególnie niebezpieczne są odwoje występujące za sztucznymi progami, gdyż są bardzo regularne. Odwoje występujące za sztucznymi progami nawet o niewielkiej wysokości są bardzo mocne.
Odwój skośny
W przypadku gdy odwój (czy to o płytkiej, czy o głębokiej cyrkulacji) nie jest ustawiony prostopadle do linii nurtu, a pod pewnym kątem, mówimy że jest to odwój skośny. Kajakarz ustawiony w takim odwoju bokiem jest przesuwany przez wodę w tą stronę, która znajduje się w dole rzeki, dzięki czemu dużo łatwiej taki odwój opuścić.
Odwoje uśmiechnięte i smutne
Odwój uśmiechnięty to taki, który patrząc z góry rzeki ma kształt uśmiechu (łuku z ramionami zwróconymi w dół rzeki). W takim odwoju woda cyrkuluje tak, że jest "karmiona" w dół rzeki do ramion łuku, gdzie odwój zwykle jest płytszy i słabszy, lub wręcz występują języki wypływającej wody. Taki odwój jest stosunkowo bezpieczny dla kajakarza i pływaka, gdyż można z niego wypłynąć i czasami sam w tym pomaga "wypluwając" bokiem.
Odwój smutny to taki, który patrząc z góry rzeki ma kształt odwróconego uśmiechu (smutnej buźki). W takim odwoju woda "karmiona" jest z ramion odwoju w dół rzeki do środka odwoju, gdzie odwój jest najmocniejszy. Taki odwój jest bardzo niebezpieczny, gdyż bardzo trudno się z niego wywiosłować, a w razie kabiny pływak trzymany jest na środku odwoju.
Podwójna cyrkulacja w odwoju
Niektóre odwoje tworzą się za progami, które są także podmyte od strony odwoju. Może to spowodować bardzo niebezpieczne zjawisko podwójnej cyrkulacji (ang. double re-circulating) - z jednej strony woda cyrkuluje w nim jak w normalnym odwoju o głębokiej cyrkulacji, a z drugiej, od strony podmytej skały, pojawia się dodatkowa cyrkulacja, która może spowodować wciśnięcie kajakarza pod podmytą skałę.
Zachowanie w odwoju
Kajakarz zatrzymany w odwoju zostaje w nim ustawiony bokiem. Aby utrzymać się w odwoju, należy utrzymać przechył w taki sposób, aby woda spadająca z progu wpadała pod dno kajaka. Bardzo często do utrzymania się na takim przechyle konieczne jest założenie podpórki po drugiej stronie (w dół rzeki).
Najbardziej praktyczną podpórką w odwoju jest niska podpórka, ze względu na fakt, iż pozwala ona na manewrowanie wiosłem. Założenie głębokiej podpórki powoduje, iż wiosło zostaje unieruchomione pod wodą i kajakarz nie jest w stanie robić nic więcej, niż utrzymanie przechyłu, aż do momentu opadnięcia z sił.
Wyjście z odwoju
Jeśli odwój nie jest całkiem regularny, w niektórych miejscach pojawiają się języki wypływającej wody. W takim wypadku należy starać się dowiosłować do takiego języka, i za jego pomocą kajakarz zostaje wyciągnięty z odwoju. W przypadku odwojów regularnych możliwe jest wyjście za pomocą zatopienia rufy lub dziobu. W tym celu należy obrócić kajak prostopadle do linii odwoju tak, aby spadająca woda zalała rufę lub dziób kajaka i wcisnęła ją pod wodę. Dzięki temu kajak może zostać wypchnięty w dół rzeki, za linię odwoju.
Wywrotka w odwoju
Nieutrzymanie przechyłu w odwoju powoduje, że spadająca z góry woda przylewa kokpit kajaka i kajak zostaje wywrócony. Aby wykonać wtedy eskimoskę, należy wykonać ją tak, aby wstawać po przeciwnej stronie, niż spadająca woda. Dzięki temu do podniesienia kajaka wykorzystywana jest siła odwoju. Wstanie w przeciwną stronę nie jest możliwe, gdyż uniemożliwia to spadająca z progu woda.
Pomoc osobie w odwoju
Pomoc kajakarzowi
Gdy kajakarz znajduje się w silnym odwoju, na prawidłowym przechyle, często nie ma co czekać, aż się wykabinuje i warto mu pomóc zanim opadnie z sił. Można to zrobić w następujący sposób:
- Podanie rzutki,
- Podanie dziobu/rufy kajaka,
- Człowiek żaba.
Pomoc pływakowi
Po kabinie zdaża się, że pływak zostaje wciśnięty pod wodę i wypłynie już poniżej odwoju. Jednakże w przypadku silnych odwojów może zostać w odwoju i należy być w stanie pomóc mu się wydostać. Można to zrobić na wiele sposobów, z czego podstawowe to:
- Rzut rzutką. Na brzegu na linii odwoju ustawiamy osobę z rzutką, która (po nawiązaniu kontaktu z pływakiem) rzuca mu linę i wyciąga go z odwoju (najczęściej ściągając go po linii odwoju). Jest to zdecydowanie najpopularniejsza metoda.
- Człowiek Żaba, ostawiony na linii odwoju, skaczący po pływaka (lub po kajak, jeśli pływak jest już bezpieczny na brzegu). Metoda stosowana dość często w przypadku mocnych odwojów.
- Rozciągnięcie rzutki w poprzek rzeki przez dwie osoby stojące na przeciwległych brzegach. Metoda ta może być zastosowana w miejscu, gdzie jest łatwy dostęp do rzeki na obu brzegach i rzeka jest wystarczająco wąska. Ta metoda pozwala na łatwe podanie pływakowi liny. Uwaga: przed akcją należy uzgodnić, która osoba puszcza linę!
- Podanie kajaka, polega na podaniu pływakowi kajaka uwiązanego na linie. Można ją zastosować gdy pływak jest stosunkowo blisko brzegu.
- Łańcuch łodzi, polega na połączeniu kajaków (z siedzącymi w nich kajakarzami) poniżej odwoju (np. patentami holowniczymi), i podanie dziobu kajaka przez pierwszego kajakarza. Metoda zajmująca dużo czasu na przygotowanie i wymagająca spokojnej wody poniżej odwoju. Rzadko stosowana.
- Oczekiwanie poniżej odwoju. Metoda stosowana w przypadkach gdy nie ma innych możliwości asekuracji, lub gdy odwój nie jest zbyt silny. Kajakarz oczekuje w kajaku poniżej odwoju, aby - w przypadku kabiny drugiego kajakarza w odwoju - wyłowić pływaka,
- Podanie dziobu/rufy kajaka przez kajakarza. Metoda może być stosowana w przypadku niewielkich odwojów. Niesie za sobą duże ryzyko dla ratującego (może zostać wciągnięty od odwoju). Aby zwiększyć bezpieczeństwo ratownika, można przywiązać kajak ratownika za cumkę do rzutki - wymaga to kolejnego ratownika trzymającego rzutkę.
W praktyce w większości przypadków stosowane są dwie pierwsze metody.
W przypadku wyciągania sprzętu z odwoju, pozostaje użycie metody Człowiek Żaba, lub Oczekiwanie poniżej odwoju.
Zobacz także
- Próg,
- Sztuczny próg,
- Slajd,
- Wodospad,
- Boof.
Linki zewnętrzne
- http://pl.youtube.com/watch?v=LeL0sr0NbTM&NR=1 Symulacja odwoju o głębokiej cyrkulacji,
- http://www.youtube.com/watch?v=xE5N52V3IRk Filmik pokazujący, jak NIE NALEŻY pływać, asekurować, i pomagać w odwoju.
- http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/progi-js/ Sztuczne progi na kajak.org.pl (Jacek Starzyński)
- http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/progi-ak/ Sztuczne progi na kajak.org.pl (Adam Kaczyński)
- http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/kajakiembezpiecznie.pdf Kajakiem Bezpiecznie (Jacek Starzyński, Piotr Darkowski)
- http://kajak.org.pl/wiedza/bezpieczenstwo/dunajec2002/ Opis wypadku na sztucznym progiem na Dunajcu w Nowym Targu, 23 lipca 2002 r. (Jacek Starzyński)
|
To jest tylko zalążek artykułu. Jeśli potrafisz, rozbuduj go. |
|
|
W tym artykule brakuje zdjęć. Jeśli posiadasz odpowiednie, dodaj je. |
